Somatoform Bozuklukları

Fiziksel bir dayanağı olmamasına rağmen yaşanan psikolojik problemler nedeniyle oluşan fiziksel şikâyetlerdir Somatoform Bozukluklar. Somatoform Bozukluklar’da bulguları açıklayacak bir fizyolojik altyapı yoktur. Kişi psikolojik problemlerini konuşarak ifade etmediği ya da edemediği için bedensel şikâyetler ile dile getirmeyi seçer. Tabii bu seçimi bilinçli yapmaz. Bu şikâyetler arasında birinci sırayı yorgunluk, bitkinlik, ağrı semptomları alır, sonrasında kalp-damar şikâyetleri, mide-bağırsak şikâyetleri, cinsel ve pseudonörolojik semptomlar gelir.

Somatoform Bozukluklar önceden sıklıkla Histeri olarak teşhis edilirdi. Bugünlerde Somatoform Bozukluklar genel olarak kişilerce halen tam ifade edilmemektedir. Bunun yerine sıklıkla; Psikovejetatif Distoni, Spastik Kolon, Ürtiker, Kronik Yorgunluk, Fibromiyalji gibi teşhisler konmaktadır. Her ne kadar şikâyetler fizikselse de altta fiziksel bir sıkıntı yatmaz. Gerçekte şikâyetin bedenle değil psişe iledir ilgisi. Bu hastaların doktorlardan duydukları en sık cümle: “Hiçbir şeyiniz yok”tur. Hiçbir doktorun hiçbir fiziksel aksaklık bulamamasına rağmen semptomlar kişinin hayatını gittikçe zorlaştırır. Sıklıkla görülen ağrı bozukluğunda kullanılan ilaçların yan etkileri özellikle böbrek ve karaciğer fonksiyonları açısından risk oluşturabilir. Bunlara ek olarak zaman zaman tedavi edilememenin neticesinde depresyon ve korku bozuklukları oluşur. Birçok SB hastası şikâyetlerinin psikosomatik olduğu söylenene kadar uzun bir süre doktor doktor dolaşmış ve şiddetli şikâyetlerle yaşamak zorunda kalmıştır.

Çoğu insan zaman zaman fiziksel şikayetler yaşar. Her fiziksel şikâyet somatoform bozukluk değildir. Ayırıcı özellikleri şikayetlerin temelinde fiziksel bir aksaklık olmaması, en az 6 ay boyunca devam etmesi, kişiye günlük hayatı ciddi boyutta zorlaştırmasıdır. Somatoform bozukluk, günlük hayatta önemli ölçüde acı, endişe ve fonksiyonel işlev bozukluğu ile ilişkili bir veya daha fazla fiziksel semptom ile karakterizedir.

Somatizasyon bozukluğunda görülebilecek semptomlar:

• Karın ağrısı
• Amnezi
• Sırt ağrısı
• Ödem
• Gaz
• Göğüs ağrısı
• Yutkunma güçlüğü
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Eklem ağrısı
• Ürogenital organ aksaklıkları
• Eklem ağrıları
• Bulantı ve kusma
• İshal
• Bacaklarda ve kollarda ağrı
• Çarpıntı
• Nefes darlığı
• Görme yetisinde farklılaşma

• Konversiyon bozukluğu

Konversiyon bozukluğu (KB) herhangi bir organik bir sebep olmadan bireyin motor ve/veya duyu fonksiyonlarında kayıp ile karakterizedir

Genellikle belirtilerin ortaya çıkmasında önce bir stres öyküsü ya da çocuklukta yaşanan bir travma öyküsü tariflenmektedir

“Konversiyon” aslında psikolojik bir savunma mekanizmasıdır,  beyninizin duygusal çekişme ile baş etmesinin bir yolu olarak gelişir. Semptomlar genellikle aniden gelişir.

Konversiyon bozukluğu semptomları genellikle sinir sisteminiz (beyin, omurilik, diğer sinirler) ile ilgilidir:

• Kontrol edilemeyen hareketler
• Görme bozukluğu
• Koku alma yetisinin kaybolması
• Konuşma yetisinin kaybolması
• Hissizlik ya da felç

Semptomlar birkaç günden birkaç haftaya kadar sürebilir. Aniden ortaya çıktıkları gibi aniden kaybolabilirler.

Konversiyon bozukluğunun önüne geçmenin en iyi yolu, yaşamın kaçınılmaz streslerini yönetmek için etkili baş etme teknikleri geliştirmektir.

• Hipokondriyazis

Hastalık hastalığı olarak bilinen Hipokondriyazis, kişinin vücudunda bir hastalığı olmadığı halde, sürekli bedensel bir hastalığı olduğuna dair kaygılar ve belirtiler ile boğuştuğu bir tablodur. Bu tablodaki temel belirti içsel sıkıntıdır.

Kaynağı sıklıkla kişinin ilişkisel zorlukları ve yaşam içinde karşılaştığı çatışmalara bağlıdır. Kişi bu çatışmaları bedenine aktarır ve bedensel hastalık uğraşlarına dönüştürür. Yapılan tüm fiziksel muayenelerde ve laboratuvar incelemelerinde bir bozukluğa rastlanmaz. Korkulan hastalığın varlığına karşı konuşan tıbbi muayene sonuçları, korkuyu sadece kısa bir süre için hafifletebilir.

Hipokondriyaklar sağlıkları konusunda yüksek seviyede endişe duyarlar. Başka birinin hastalandığını duymak veya gazetelerde herhangi bir hastalık ile ilgili bilgiler okuyunca bile kolayca kaygılanırlar. Kendilerini devamlı hastalık belirtileri açısından kontrol ederler.

Genellikle fiziksel semptomlar oluşmaz, ancak hastalık ile ilgili kaygılar kişinin hayatını yönetir.

Somatoform bozuklukların ortaya çıkması, sadece belirli bir nedenin olmadığı karmaşık bir süreçtir.

Olası nedenleri sıralayacak olursak:

• Sosyal çatışmalar
• Ailevi ve sosyal destek eksikliği
• Çocukluk dönemlerinde taşınmak zorunda kalan beklenmeyen yükler ve olumsuz yaşam koşulları
• Erken yaşlarda kişinin kendisinde ya da ailesinde yaşanan ciddi sağlık problemleri
• Biyolojik ve genetik faktörler
• Kronik ya da ağır fiziksel hastalıklar
• Fiziksel şikayetlerin genel anlamda kaygıya yol açması
• Yaşam şartlarının değişmesi (iş yaşamında değişiklik, emeklilik, taşınma, çocuk sahibi olma, vb.)
• İş yerindeki gerginlikler, çatışmalar
• Beklenmedik sıkıntılar (işsizlik, ayrılık, kazalar, ameliyatlar, yakın bir kişinin vefatı, vb.)

Tüm Somatoform bozukluklarında psikoterapi gereklidir.

Kişi psikoterapi ile fiziksel şikayetleri ve günlük yaşamıyla nasıl başa çıkacağını öğrenir. Şikayetlerinin ortaya çıkış süreçlerini daha iyi anlar ve sınıflandırır. Fiziksel şikayetlerine genel düşünce sistemini değiştirerek nasıl engel olacağını öğrenir. Genel yaşam bakış açını değiştirir.

Dr.phil. R. Meltem KAVCAR SIRMALI